การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๑)  เพื่อศึกษาประวัติพัฒนาการและแนวคิดของประเพณีสงกรานต์ ๒) เพื่อศึกษากิจกรรมประเพณีสงกรานต์ของชุมชนบ้านใหม่สุขเกษม  อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย ๓)  เพื่อศึกษาคุณค่าจริยธรรมของประเพณีสงกรานต์ที่มีต่อชุมชนบ้านใหม่สุขเกษม  อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย  มีวิธีศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาข้อมูลเอกสารปฐมภูมิจากพระไตรปิฎกภาษาไทยและข้อมูลจากทุติยภูมิจากอรรถกถา ตำรา และข้อมูลภาคสนามจากการสัมภาษณ์ ใช้เครื่องมือแบบสัมภาษณ์กลุ่มบุคคลตัวอย่าง  ๒๐ คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา

 

                 ผลการวิจัยพบว่า 

        ประเพณีสงกรานต์ถือเป็นประเพณีที่เนื่องด้วยพระพุทธศาสนา  เป็นศูนย์รวมการแสดงออกทางกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมที่งดงาม สร้างความสัมพันธ์ทางสังคมทีดี  มีประวัติและพัฒนาการมาจากประเพณีการละเล่นในฤดูแล้งหลังจากฤดูกาลเก็บเกี่ยวผลผลิตกสิกรรม ตรงกับวันที่ 13-14-15 เมษายน ทุกปี เป็นประเพณีประจำเดือนห้าของฮีตสิบสองเดือนไทย ประเพณีนี้มีคุณประโยชน์มากมาย เนื่องจากสร้างความมีระเบียบวินัยจากปัญหาจริยธรรม 3 ราศีของกบิลพรหมที่ทายปัญหากับธรรมบาลกุมาร  จะสอนให้มีจริยธรรมในตัวเอง มีกิจกรรมละเล่นที่สร้างความรักระหว่างครอบครัว ญาติพี่น้อง มิตรสหาย ศาสนา มีกิจกรรมปริศนาธรรม เช่น ผีตาโขน สื่อถึงความมีสติ ไม่ประมาท กิจกรรมรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ สื่อถึงความเคารพนับถือยกไว้ในฐานะบูชา  กิจกรรมสรงน้ำพระสงฆ์ สื่อถึงสร้างความร่มเย็น ความบริสุทธิ์ใจ  กิจกรรมก่อเจดีย์ทราย สื่อถึงการทดแทนบาปที่เม็ดทรายติดเท้าเราออกนอกวัด  ประเพณีสงกรานต์นี้ถือเป็นวันสำคัญและโอกาสที่ดีมากมายของชาติไทย คือให้มีวันครอบครัว วันผู้สูงอายุ วันขึ้นปีใหม่ของไทย วันรวมญาติ วันกตัญญู วันทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว  วันให้อภัยแก่กันและกัน  วันประมงแห่งชาติ        

          ชุมชนบ้านใหม่สุขเกษม มีกิจกรรมที่สำคัญในประเพณีสงกรานต์ คือ ทำบุญอุทิศส่วนกุศล ก่อเจดีย์ทราย สวดมนต์หัวบ้านท้ายบ้าน แสดงผีตาโขน  สรงน้ำพระพุทธรูปและพระสงฆ์ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ปล่อยนก-ปล่อยปลา  แห่ประสาทผึ้ง  สร้างสิ่งแวดล้อมในบ้านเรือนของชุมชน ชุมชนเชื่อในกิจกรรมประเพณีสงกรานต์นี้ว่ามีคุณค่าสูง ที่สำคัญคือถือตามปัญหาจริยธรรม 3 ราศีของกบิลพรหมที่ทายธรรมบาลกุมาร โดยราศีตอนเช้าชาวชุมชนดูแลสุขภาพร่างกายและแต่งองค์ทรงเครื่องให้เรียบร้อยและสวยงามก่อนออกทำไปทำงาน  ราศีตอนกลางวัน ชาวชุมชนใช้น้ำเย็นลูบอก สอนตัวเองให้มีความอดทนต่ออากาศร้อน ควบคุมจิตใจไม่ให้โมโหโกรธาง่าย  ราศีตอนค่ำ ชาวชุมชนล้างเท้าก่อนเข้านอน เป็นการป้องกันที่นอนสกปรกที่จะเป็นพาหะเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย  ชาวชุมชนยอมรับกันว่าปัญหานี้นับว่ามีคุณค่ามาก ทั้งต่อตนเอง ครอบครัว ศาสนา สังคมโดยรวม ทำให้ชุมชนรักสามัคคีกัน หลังสงกรานต์แล้วมีการให้อภัยกัน  ไม่ถือโทษโกรธเคืองกัน  ถือว่าเป็นการธรรมทานอย่างหนึ่งในการให้สิ่งของทั้งปวง  ดังพุทธพจน์ว่า  การให้ธรรมเป็นทาน ชนะการให้ทั้งปวง

This research consists of 3 aims :- 1) to study of developed history and concept of Songkran festival, 2) to study of events of Songkran in Ban-Maisukhasem,  Kongkrailas, Sukhothai, 3) to study the value of morality in Songkran Festival to the community of Ban-maisukhasem, Kongkrailas, Sukhothai. It is qualitative research  which studied from a primary source appearing in Thai Tipitaka and  secondary one from commentary texts including other books. The form in keeping in data is interview form from 20 sampling people in the area of research :- Ban-Maisukhasem, and its analysis is descriptive. 

                 The  result of the research is found that : -

                  Songkran festival is regarded as the tradition which is concerned with Buddhism and as the center of nice expressions from physical, verbal and mental action. It is good relation. The history is developed from the games in summer after harvest  season on 13th   14th 15th of April in every year. In Thai Tradition, it is the festival in the fifth month of 12 months called Heetsipsong. This festival has so much benefit since it makes regulation and discipline from moral question about 3 zodiacs or glories of Kapilabrahma and Dhammapala kumara. It teaches us morality. The activity of this festival could build love among family, relatives, friends and Buddhism. There are the puzzle activities which conveys the Dhamma i.e. Pheetakhon (ghost) telling about mindfulness and carefulness. The action of pouring water to senior people telling about paying respect them as veneration person. The pouring of water to Buddhist monk telling about peacefulness and mental purity. Making sand pagoda telling about making reparations of sand sticking our foots outside the  temple. Songkran is regarded as the important days and good opportunity of Thai, namely:- to be family day, senior people day, reunion day of relatives, day of dedication to the dead, forgiveness day and national fisheries day.

                 In Ban-Maisukhasem community, there are the major events of Songkran festival which is dedication to the dead, making of compensating sand pagoda, chanting at front and behind of village, showing of Pheetakon, taking a bath for Buddha Image and Buddhist monks, pouring water to senior people, freeing birds and fishes, parading of beeswax castle and making good environment of the village. This community believes in the Songkran festival as a high value activity.  The valuable important point is the moral question 3 zodiacts of gods, namely: - in the morning, the zodiac glues his face meaning to take care his health and beauty of oneself before working outside home, in the afternoon, the zodiac glues his chest meaning cool water on his chest to be patient in hot weather without angriness and in the night, the zodiac is in feet meaning watching feet of oneself before going to bed for not making bed dirty and disease inserting our body. Besides, the community accept that this festival  is valuable not only for oneself but also for family, religion and society as a whole. In Songkran, the community  love and union for the conservation of this festival. They  forgive each others during Songkran or after it. It is considered that the forgiveness is one of making merit and Dhammadana as mentioned by the Buddha;- to give Dhamma, it wins all gifts.